20 jaar Fakkeltje of eerbetoon aan vrijzinnigheid
Voorzitter Michel Van Esbroeck schetste de historiek van ’t Fakkeltje en moest daarbij terug gaan naar 1975 toen in Burcht werd gestart met een afdeling van de Oudervereniging voor Moraal (OVM). Het was in de schoot van die vereniging dat ’t Fakkeltje destijds ontstond. OVM was al snel uitgegroeid tot een zeer bloeiende vereniging en de noodzaak deed zich voor om een eigen lokaal te vinden, een vast thuishaven. Zo werden begin 1986 twee oude huisjes aangekocht in de Kazernestraat met de bedoeling er een vrijzinnig huis op te richten waar de OVM voor de activiteiten terecht kon.
De vraag was toen wel of er genoeg financiële middelen zouden zijn en in die tijd was er lang geen zekerheid dat er gemeentelijke subsidies zouden komen. De Zwijndrechtse gemeenteraad verwierp in 1986 het toekennen van een premie uit 1985, ter waarde van 150.000 BEF. De vrijzinnige gemeenschap liet zich niet ontmoedigen en startte in 1986 met de veranderingswerken. Met 35 vrijwilligers, waarvan de meeste geen vakkennis bezaten voor verbouwingen, werd met grote inzet gewerkt. Gedurende meer dan een jaar werd al hun vrije tijd in de opbouw van het centrum gestopt. Een materiaalloods werd toen ondergebracht ‘bij Anna’ die even verder in de straat woonde.
Het was in september 1987 dat de gemeente toch het licht op groen zette voor financiële steun en er werd 500.000 BEF subsidie toegekend. Er kwamen ook talrijke giften en leningen van de leden binnen, stickerverkoop als 'Steen voor Ons Huis', opbrengsten van feestjes en dat samen met het gemeentelijk geld zorgde er voor dat ’t Fakkeltje eind november 1987 zo goed als klaar was. Er werd dan ook een VZW opgericht onder de naam 'Vrijzinnig Werking Centrum Zwijndrecht' en onder massale belangstelling werd op 30 januari 1988 ’t Fakkeltje officieel geopend. Een fraai en smaakvol ingericht ontmoetingscentrum was geboren. De naam verwees naar het logo.
Op het gelijkvloers bevindt zich een zaal met tapkast en een aanpalende keuken en achteraan is een prachtig terras met tuin. Op de zolderverdieping kwam dan nog een polyvalente ruimte die kan gebruikt worden als vergaderzaaltje, bureel of werkatelier.
Voorzitter van Esbroeck bracht nog hulde aan al de pioniers en vrijwilligers van het eerste uur waarvan er nog steeds aanwezig waren. "Zonder hen was er nu geen 20 jaar Fakkeltje", zei hij. Maar lang niet iedereen stond achter een vrijzinnig werkingscentrum. Bij de opening van ’t Fakkeltje in 1988 mocht aan de kerk van Burcht een aankondigingbord gezet worden met de tekst: "Opening van het Vrijzinnig Werkingscentrum ’t Fakkeltje op 30 januari 1988". "Maar 1 dag en 4 foto’s later, was het bord weg…", aldus voorzitter Van Esbroeck.
Ondertussen is ’t Fakkeltje niet meer weg te denken uit het verenigingsleven. Michel Van Esbroeck:
"Ons centrum dient niet alleen om de vrijzinnige uitstraling binnen de eigen grenzen, maar ook buiten onze regio te brengen. Daarom zijn uitstappen naar andere vrijzinnige centra toe, een zeer belangrijk iets. Wij bezochten met de vrienden van de Fakkel er al diverse in Vlaanderen."
’t Fakkeltje is er ook voor een groot deel van het Waasland. In de grote gemeente Beveren is ook geen afdeling al werd lang geleden door Rudy Heyndrickx wel eens gepoogd om daar vrijzinnigen te verzamelen maar dat mislukte. Ook in Temse werd vroeger nog eens geprobeerd. Misschien is het wel zo zoals bij het tienjarig bestaan werd gezegd door Hugo Elewaut, toen algemeen voorzitter van OVM: "Het is niet gemakkelijk want als vrijzinnige zit je toch nog altijd in een minderheidspositie maar hier in Burcht kan je nu terecht om vrank en vrij te spreken."
In zijn toespraak plaatste burgemeester Willy Minnebo de vrijzinnigen in de huidige maatschappij.
"Het is een levensbeschouwing die stoelt op de verdraagzaamheid, de solidariteit, het centraal stellen van de mens. In onze kontreien is het vooral na de Tweede Wereldoorlog dat het humanistisch gedachtengoed in een stroomversnelling is terechtgekomen en dat er verder geijverd werd voor het bekomen van dezelfde rechten voor de niet –confessionele gemeenschap als voor de confessionele."
De burgemeester keek ook naar de vrijzinnigheid in 2008 en stelde toch vast dat de tolerantie veel groter is geworden dan pakweg 30 jaar geleden. "Die tolerantie is niet van zelf gekomen. Vrijzinnigen hebben zich steeds moeten bewijzen en manifesteren. Zo ook in onze gemeente. Vroegere gemeentebesturen stelden zich veelal sectair op en hadden het niet begrepen op zij die niet gelovig waren. Dit resulteerde in een constant getouwtrek rond subsidies, betoelagingen, gebruik van infrastructuur e.d."
In Zwijndrecht is er nu een warme en hartelijke verhouding tussen gemeentebestuur en de vrijzinnige gemeenschap. Volgens Minnebo is een gemeentebestuur er aan gehouden zich neutraal op te stellen tegenover eender welke vereniging. In de gemeente Zwijndrecht hebben de vrijzinnigen ook bewezen dat ze een groep mensen vormen die prioriteit geven aan verdraagzaamheid, solidariteit en vrijheid van gedachten.
"Partijen die hun bestaan enten op haat en onverdraagzaamheid gedijen blijkbaar goed in Vlaanderen, zelfs in mijn eigen gemeente. Dit blijft verontrustend en wij moeten ons als vrijzinnige en democraat daar tegen blijven verzetten. Ten andere de vrijzinnige gemeenschap heeft zich steeds opgeworpen als bestrijder van extreemrechts." Met deze woorden haalde Minnebo uit naar Vlaams Belang al nam hij die naam niet in de mond.
Ter herinnering aan de academische zitting werd een kunstwerk van kunstenares Dedeé Sanders van Linkeroever, overhandigd. Het was een prachtig beeldje 'Hiboe Sculptura' dat een uil voorstelde. Het werd vervaardigd uit chamotteklei met blauwgrijze l'hospied glazuur uit Frankrijk. Het staat symbool voor wijsheid en rust, steeds alert met een scherp inzicht en een scherpe blik. De kunstenares voegt er aan toe: "Dit beeldje is slechts te overhandigen aan goed volk en op een rustig plekje te bewaren zodat hij alles kan overschouwen.". (Rolf Duchamps)