Weetje: de vruchtbaarste mest komt van giraffen
REGIO. Spitten we binnenkort onze groententuin om met giraffenmest? Waarschijnlijk zal het niet zo'n vaart lopen, al blijkt mest van giraffen de vruchtbaarste die Afrikaanse herbivoren afscheiden. Dat blijkt uit een internationale studie van Judith Sitters (Universiteit van Umea, Zweden) onder begeleiding van prof. Harry olde Venterink van de Vrije Universiteit Brussel. Het onderzoek laat zien dat de samenstelling en afbraaksnelheid van de mest op de Afrikaanse savanne sterk verschilt per diersoort. De studie is gepubliceerd in Functional Ecology.
Mest van grote grazers als koeien of schapen levert een vruchtbare bodem op door het toevoegen van voedingsstoffen als stikstof (N) en fosfor (P). Waar in de landbouw slechts de variatie aan soorten herbivoren beperkt is tot koeien, varkens, schapen, geiten en paarden is de variatie in natuurlijke ecosystemen vaak veel groter. Het onderzoek richtte zich specifiek op de variatie in afbraaksnelheden van deze natuurlijke mest.
Afrikaanse savannes staan bekend om de buitengewoon grote diversiteit aan grote herbivoren. De studie van Sitters liet zien dat deze variatie ook opgaat voor de kwaliteit van de mest van deze dieren. Het is vooral de verhouding tussen koolstof (C ), stikstof (N) en fosfor (P) die niet enkel de mestkwaliteit bepaalt maar ook hoe snel de mest wordt afgebroken en hoe snel N en P vrijkomen voor bijvoorbeeld opname door planten. Giraffen en andere boombladetende herbivoren hadden veel hogere concentraties N en P, dan grasetende soorten als gnoe en waterbok. De laagste N en P concentraties, en daarmee hoogste C:N en C:P ratio’s, werden gevonden in de mest van knaagdieren als haas en rat. Dat laatste was zo extreem dat de onderzoekers eerst dachten dat deze dieren plastic moesten hebben gegeten. Meer waarschijnlijk zijn deze lage concentraties waarschijnlijk terug te voeren op de gewoonte van deze dieren om hun eigen mest op te eten en dus nogmaals te verteren. De mest van giraffen is zo rijk omdat ze vooral bladeren van acacia’s en andere bomen eten. Deze boomsoorten zijn rijk aan stikstof en fosfoer.
bodemfauna
Een tweede factor die van belang is voor de afbraak van mest is de aanwezigheid van bodemfauna, zoals termieten en kevers in het geval van Afrikaanse savannes. In een experiment waarbij de afbraaksnelheid van mest van zes herbivoorsoorten gedurende een half jaar werd bestudeerd, bleek dat de aan-/afwezigheid van deze bodemfauna zeer belangrijk is, net als de natuurlijke variatie in C:N en C:P in de mest van de zes soorten.
Het meest verrassende resultaat van de studie van Sitters was dat de versnellende werking van bodemfauna op het vrijkomen van N en P van de mest afhing van de C:N:P ratio’s in de mest, en wel zodanig dat de bodemfauna de afgifte van het minst aanwezige nutriënt (N of P) stimuleerde. Deze waarneming is absoluut nieuw voor de wetenschap, en houdt in dat de bodemfauna een stabiliserende werking heeft op de nutriëntenkringlopen in het savanne ecosysteem. Het precieze mechanisme waardoor de bodemfauna dit doen is echter nog grotendeels onbekend.